Page 131 - SHL 510

Theme 5

i) Ngwala ka boripana
Notes
Bolela morero wa lengwalo la gago la semmušo lefokong la
mathomo gomme o se ke wa aroga sehlogong sa lenwalo. Dira gore
lengwalo e be le le kopana le le le lebanyago. Lefoko ga se la
swanela go ba le mantšu ao a sego bohlokwa, temana le yona ga se
ya swanela go ba le mantšu ao a sa hlokagalego.

ii) Diriša segalo sa maleba sa lentšu

Efoga mantšu ao a latelago: polelo yeo e sego ya semmušo le yeo
e se go ya tlwaelega; mantšu ao a kgaotšwego a bjalo ka ‘ana ‘mna,
‘adi, bjalo bjalo; le mantšu ao a sa kwešišegego gabotse. Eba yo a
nago le mekgwa le yo a nago le tlhompho, gaešita le ge o belaela.

iii) Hlahloba seo se ngwadilwego

Ge o fetša go ngwala lengwalo la gago la semmušo, hlahloba
mopeleto ka kelohloko. Diriša pukuntšu goba pukuntšu ya mantšu,
ge go hlokagala. Hlahloba popopolelo le maswaodikga bakeng sa go
nepagala gomme o kgonthiše gore dipolelo di feleletše. Diphošo di
tla fokotša tutuetšo ya polelo goba kgopolo yeo o lekago go e
tšweletša.

• Go ngwala dimemorantamo, lenaneo la kopano, metsotso,
dipego le mangwalo a boetsibišo

Memo e tsebja gape e le memorantamo, gomme ke lengwalo le
lekopana leo le ngwadilwego ka nako e kopana. Forsey (2019) o
hlaloša gore memo ke lengwalo la semmušo la molaetša dikgorong
tša mešomo wo o romelwago ka pela go bašumi mabapi le
ditiragalo/ditiro goba kgwebo ya semmušo ka gare ga khamphani.
Mohlala, o ka ngwala memorantamo go tsebiša bašomi ba itšego ka
ditiragalo le meletlo tša nakong e tlago ka khamphaning.

Memorantamo gantši o dirišwa bakeng sa poledišano magareng ga
mokgatlo. E dirišwa gape go ngwala tshedimošo e bohlokwa, go
abelana tshedimošo le go tsebiša badirišani (Lund University, E
2011c). Go romela memo le gona go tšea nako e nyenyane. Di-
memo di lebiša tlhokomelo mathateng gomme di rarolla mathata. O D
boloka nako go feta go ngwala lengwalo. O nyakega gape lefapheng U
la kgwebo ka ge go thuša go aga tswalano ye botse. Di-memo di T © Copyright reserved
dirišwa go abelana ditaba, go rarolla bothata, go dira kgopelo le go
nea ditshwaotshwao (Kopelo ya go Ngwala, 2019). EL Sepedi Home Language

Go Ngwala Lego Tšweletša
131